ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਤੋਂ ਅਜ਼ਾਦ ਕਰਾਉਣ ਲਈ ਕਾਂਗਰਸ ਪਾਰਟੀ ਨੇ ਅੱਗੇ ਹੋ ਕੇ ਅਗਵਾਈ ਕੀਤੀ ਜਿਸ ਦਾ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਨੇ ਪੂਰਾ ਸਾਥ ਦਿੱਤਾ। ਇਹ ਅਜਿਹਾ ਸਮਾਂ ਸੀ ਜਦੋਂ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਵਾਲੇ ਕਾਂਗਰਸ ਨਾਲ ਰਲ ਮਿਲ ਕੇ ਹੀ ਚਲਦੇ ਸਨ। ਮੁਲਕ ਅਜ਼ਾਦ ਹੋ ਗਿਆ। ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਦੇ ਆਗੂਆਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਭਾਰਤੀਆਂ ਨਾਲ ਰਹਿਣ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕਰ ਲਿਆ। ਇੰਝ ਮਹਿਸੂਸ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸਿੱਖ ਨੇਤਾਵਾਂ ਦਾ ਇਹ ਫੈਸਲਾ ਦੁਬਿਧਾ ਵਾਲੀ ਬਿਰਤੀ ਦਾ ਸੀ ਜਾਂ ਸਿੱਖ ਆਗੂ ਹਨੇਰੇ ਵਿਚ ਹੀ ਡਾਂਗਾ ਮਾਰਦੇ ਰਹੇ-ਕਿ ਅਜ਼ਾਦ ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਸਾਡਾ ਵੱਖਰਾ ਇਕ ਖਿੱਤਾ ਹੋਏਗਾ ਜਿੱਥੇ ਅਸੀਂ ਅਜ਼ਾਦੀ ਦਾ ਨਿੱਘ ਮਾਣ ਸਕਾਂਗੇ। ਜਨੀ ਕਿ ਆਪਣੀ ਕੌਮ ਲਈ ਕੋਈ ਸਮਰੱਥ ਫੈਸਲਾ ਨਾ ਲੈ ਸਕੇ ਜਿਸ ਦਾ ਖਮਿਆਜ਼ਾ ਪੰਜਾਬ ਵਾਸੀਆਂ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਖੂਨ ਦੇ ਕੇ ਭੁਗਤਣਾ ਪਿਆ। ਉਝੜੇ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਸਿਰ ਲਕਾਉਣ ਦੀ ਥਾਂ ‘ਤੇ ਜ਼ਰਾਇਮ ਪੇਸ਼ਾ ਵਰਗੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨਾਲ ਹੀ ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਵੱਸਣਾ ਪਿਆ ਪਰ ਹੁਣ ਸਮਾਂ ਹੱਥੋਂ ਨਿਕਲ ਚੁੱਕਿਆ ਸੀ। 22 ਦਸੰਬਰ 1953 ਬਣੇ ਕਮਿਸ਼ਨ ਨੇ ਮੁਲਕ ਦੇ ਸੂਬਿਆਂ ਨੂੰ ਬੋਲੀ ਦੇ ਅਧਾਰਤ ਵੰਡ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਪਰ ਪੰਜਾਬ ਨੂੰ ਬਣਦਾ ਹੱਕ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਦੇ ਆਗੂਆਂ ਨੇ ਪੰਜਾਬੀ ਸੂਬੇ ਦਾ ਨਾਅਰਾ ਲਗਾਇਆ ਤਾਂ ਕੇਂਦਰੀ ਸਰਕਾਰ ਵਲੋਂ 6 ਅਪ੍ਰੈਲ 1955 ਨੂੰ ਇਸ ਨਾਅਰੇ ਤੇ ਪਾਬੰਧੀ ਲਗਾਈ ਗਈ। ਅਜ਼ਾਦ ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਨੂੰ ਅਜ਼ਾਦੀ ਦਾ ਇਹ ਪਹਿਲਾ ਤੋਹਫਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਅਖੀਰ ਨੂੰ ਕੇਂਦਰੀ ਸਰਕਾਰ ਵਲੋਂ 12 ਜੁਲਾਈ 1955 ਨੂੰ ਇਹ ਪਾਬੰਦੀ ਹਟਾਈ ਗਈ। ਬੜੀ ਜਦੋ-ਜਹਿਦ ਨਾਲ 1966 ਨੂੰ ਪੰਜਾਬੀ ਸੂਬਾ ਤਾਂ ਨਾ ਬਣਿਆ ਪਰ ਪੰਜਾਬੀ ਸੂਬੀ ਜ਼ਰੂਰ ਬਣ ਗਈ। ਪੰਜਾਬ ਕੋਲੋਂ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ, ਪੰਜਾਬੀ ਬੋਲਦੇ ਇਲਾਕੇ ਅਤੇ ਦਰਿਆਈ ਪਾਣੀ ਖੋਹੇ ਗਏ। ਪੰਜਾਬੀ ਸੂਬੀ ਬਣਨ ਨਾਲ ਹੀ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਦਾ ਸਿੱਖ ਸਿਧਾਂਤ ਵਲੋਂ ਖੁਰਨਾ ਸ਼ੂਰੂ ਹੋ ਗਿਆ। ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਆਪਣੀ ਹੋਂਦ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਅੱਕੀਂ ਪਲਾਈਂ ਹੱਥ ਮਾਰਨ ਲੱਗ ਪਿਆ। ਸਿੱਖ ਸਿਧਾਂਤ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣ ਤੇ ਪ੍ਰਚਾਰਨ ਲਈ ਕੋਈ ਸੁਚੱਜਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਬਣਨ ਦੀ ਤਾਂਘ ਵਿਚ ਕਈ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੇ ਗਏ। ਆਪੇ ਬਣੇ ਅਕਾਲੀਏ ਹੁਣ ਕੌਮ ਲਈ ਨਹੀਂ ਬਲ ਕੇ ਆਪੋ ਆਪਣੀ ਹੋਂਦ ਤੇ ਪਰਿਵਾਰਕ ਲਾਲਚ ਨੂੰ ਮੁੱਖ ਰੱਖਣ ਲੱਗ ਪਏ ਸਨ। ਸ: ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਸਿੰਘ ਬਾਦਲ ਦੀ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਵਾਲੀ ਤਾਂਘ ਨੇ ਬਾਕੀ ਨੇਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਪੱਕੇ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਖੂੰਝੇ ਲਗਾ ਦਿੱਤਾ।