2) ਸਿੱਖ ਰਹਿਤ ਮਰਿਯਾਦਾ ਦੁਬਿਧਾਵਾਂ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰਦੀ ਹੈ— ਡੇਰੇਦਾਰਾਂ ਵਲੋਂ ਆਮ ਹੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜੀ ਮਿਸ਼ਨਰੀ ਦੁਬਿਧਾ ਖੜੀ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਸਵਾਲ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਮਿਸ਼ਨਰੀ ਤਾਂ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਸਿਰਮੋਰਤਾ ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਰਹਿਤ ਮਰਿਯਾਦਾ ਨੂੰ ਮੰਨ ਕੇ ਚੱਲਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਸਵਾਲ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕਰਨਾ ਬਣਦਾ ਹੈ ਜਿਹੜੇ ਰਹਿਤ ਮਰਿਯਾਦਾ ਨੂੰ ਮੰਨਦੇ ਹੀ ਨਹੀਂ ਹਨ। ਦੁਬਿਧਾ ਤਾਂ ਉਹ ਡੇਰੇ ਖੜੀ ਕਰਦੇ ਹਨ ਜਿਹੜੇ ਸਿੱਖ ਰਹਿਤ ਮਰਿਯਾਦਾ ਤੋਂ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮੁਨਕਰ ਹਨ। ਸਿੱਖ ਰਹਿਤ ਮਰਿਯਾਦਾ ਨੇ ਮੰਗਲਾ ਚਰਨ ਦਾ ਰੂਪ ਸਭ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਰੱਖਿਆ ਹੈ ਪਰ ਡੇਰੇ ਵਾਲੇ ਆਖਦੇ ਹਨ ਕਿ ਹੋਸੀ ਭੀ ਤਕ ਹੈ। ਫਿਰ ਇਹ ਵਿਚਾਰ ਕਰਨੀ ਬਣਦੀ ਹੈ ਵਿਰੋਧ ਕੌਣ ਕਰਦਾ ਹੈ? ਇਹ ਬਿਲਕੁਲ ਠੀਕ ਹੈ ਇਨ੍ਹਾਂ ਡੇਰਿਆਂ ਦੀ ਮਰਿਯਾਦਾ ਆਪੋ ਆਪਣੀ ਹੈ ਇਨ੍ਹਾਂ ਡੇਰਿਆਂ ਦੀ ਆਪਸ ਵਿਚ ਕਿਸੇ ਦੀ ਵੀ ਨਹੀਂ ਬਣਦੀ। ਪਰ ਸਿੱਖ ਰਹਿਤ ਮਰਿਯਾਦਾ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਕਰਨ ਲਈ ਇਹ ਸਾਰੇ ਇਕੱਠੇ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਸੰਪਟ ਲਾ ਕੇ ਪਾਠ ਕਰਨ ਗੁਟਕੇ ਤਿਆਰ ਕਰਨ ਤਾਂ ਕੋਈ ਦੁਬਿਧਾ ਪੈਦਾ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ ਜੇ ਮਿਸ਼ਨਰੀ ਕਾਲਜ ਸਿੱਖ ਰਹਿਤ ਮਰਿਯਾਦਾ ਨੂੰ ਸਮਝਾਉਣ ਦਾ ਯਤਨ ਕਰਨ ਝੱਟ ਇਕੱਠੇ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਕਿ ਜੀ ਇਹ ਕੌਮ ਵਿਚ ਦੁਬਿਧਾ ਖੜੀ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਸਿੱਖੀ ਭੇਸ ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਡੇਰੇ ਤੇ ਸੰਪਰਦਾਵਾਂ ਰਹਿਤ ਮਰਿਯਾਦਾ ਦੀ ਧਾਰਾ ਨਾਲੋਂ ਟੁਟ ਕੇ ਆਪਣੀ ਆਪਣੀ ਰਹਿਤ ਮਰਿਯਾਦਾ ਬਣਾਈ ਫਿਰਦੇ ਹਨ। ਕਈ ਡੇਰਿਆਂ ਨੇ ਪੁਰਾਤਨਤਾ ਦਾ ਨਾਂ ਦੇਕੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤਾ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਸਿੱਖ ਰਹਿਤ ਮਰਿਯਾਦਾ ਤੋਂ ਮੁਨਕਰ ਡੇਰਿਆਂ ਵਿਚ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਛੱਤਰ ਛਾਇਆ ਹੇਠ ਬਿਪਰਵਾਦੀ ਸੋਚ ਪ੍ਰਭਵਸ਼ਾਲੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਪ੍ਰਫੁੱਲਤ ਹੋਈ ਹੈ ਇਹ ਇਕ ਸੋਚਣ ਵਾਲਾ ਮੁੱਦਾ ਹੈ ਕਿ ਰਹਿਤ ਮਰਿਯਾਦਾ ਨੂੰ ਨਾ ਮੰਨਣ ਕਰਕੇ ਪੰਥ ਵਿਚ ਦੁਬਿਧਾਵਾਂ ਖੜੀਆਂ ਕਿਸ ਨੇ ਕੀਤੀਆਂ ਹਨ? ਪਾਣੀ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਦੋ ਕੰਢਿਆਂ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਚੱਲ ਕੇ ਸੁਮੰਦਰ ਤਕ ਦੀ ਦੂਰੀ ਤਹਿ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਕਈ ਵਾਰੀ ਹੜ੍ਹ ਆਉਣ ਨਾਲ ਦਰਿਆਵਾਂ ਦਾ ਪਾਣੀ ਕੰਢਿਆਂ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਚਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਅਜੇਹਾ ਪਾਣੀ ਛੱਪੜੀ ਦਾ ਰੂਪ ਧਾਰਨ ਕਰ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਖਲੋਤੇ ਪਾਣੀ ਵਿਚ ਸੜ੍ਹਾਂਦ ਪੈਦਾ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਜੇ ਪਾਣੀ ਵਿਚ ਰਵਾਨਗੀ ਰਹੇਗੀ ਤਾਂ ਉਹ ਨਿਰਮਲ ਜਲ ਅਖਵਾਉਂਦਾ ਹੈ ਧਾਰਾ ਨਾਲੋਂ ਟੁੱਟ ਜਾਏ ਤਾਂ ਛੱਪੜੀ ਅਖਵਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਤੇ ਭਰੋਸਾ ਰੱਖਣ ਵਾਲਾ ਰਹਿਤ ਮਰਿਯਾਦਾ ਦੇ ਬੰਧਾਨ ਵਿਚ ਚੱਲਣ ਵਾਲਾ ਇਕਸਾਰਤਾ ਵਿਚ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਗੁਰਬਾਣੀ ਵਾਕ ਹੈ— ਇਕਾ ਬਾਣੀ ਇਕੁ ਗੁਰੁ ਇਕੋ ਸਬਦੁ ਵੀਚਾਰਿ ॥ ਸਚਾ ਸਉਦਾ ਹਟੁ ਸਚੁ ਰਤਨੀ ਭਰੇ ਭੰਡਾਰ ॥ ਗੁਰ ਕਿਰਪਾ ਤੇ ਪਾਈਅਨਿ ਜੇ ਦੇਵੈ ਦੇਵਣਹਾਰੁ ॥ (646)

7) ਨਸ਼ਿਆਂ ਸਬੰਧੀ- ਰਹਿਤ ਮਰਿਯਾਦਾ ਵਿਚ ਤਮਾਕੂ ਨੂੰ ਬੱਜਰ ਕੁਹਿਰਤ ਮੰਨਿਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਗੁਰਮਤਿ ਰਹਿਣੀ ਵਿਚ (ਙ) ਸਿਰਲੇਖ ਹੇਠ ਭੰਗ, ਅਫੀਮ, ਸ਼ਰਾਬ ਤੇ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਸੰਸਕਾਰ ਵਿੱਚ ਤਨਖਾਹੀਏ ਮੰਨਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਸਿਰਲੇਖ ਹੇਠ ਨੰਬਰ 6 ਕੋਈ ਨਸ਼ਾ (ਭੰਗ, ਅਫ਼ੀਮ, ਸ਼ਰਾਬ, ਪੋਸਤ, ਕੁਕੀਨ ਆਦਿ ਵਰਤਣ ਵਾਲਾ ਤਨਖਾਹੀਆ ਮੰਨਿਆ ਗਿਆ। ਬੱਜਰ ‘ਤੇ ਤਨਖਾਹੀਏ ਵਿਚ ਫਰਕ ਹੈ। ਬੱਜਰ ਕੁਰਹਿਤ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਪੰਜਾਂ ਪਿਆਰਿਆਂ ਦੇ ਪੇਸ਼ ਹੋ ਕੇ ਦੁਬਾਰਾ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਛੱਕਣਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਜਦ ਕਿ ਤਨਖਾਹੀਆ ਨੂੰ ਖਾਲਸੇ ਦੇ ਦੀਵਾਨ ਵਿਚ ਹਾਜ਼ਰ ਹੋ ਕੇ ਬੇਨਤੀ ਕਰਕੇ ਤਨਖਾਹ ਬਖਸ਼ਾਉਣੀ ਪੈਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਬਰੀਕੀ ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਖੁਲ੍ਹਾ ਪੱਖ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ।

11 ਸੁਚੇਤ ਹੋਣ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ ਰਹਿਤ ਮਰਿਯਾਦਾ ਵਿਚ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਦੇ ਸ ਸਿਰਲੇਖ ਹੇਠ ਲਿਖਿਆ ਹੈ ਕਿ ਹਾਂ ਸਥਾਨ ਨੂੰ ਸੰਗੰਧਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਫੁੱਲ, ਧੂਪ ਆਦਿ ਸੁਗੰਧੀਆਂ ਵਰਤਣੀਆਂ ਵਿਵਰਜਿਤ ਨਹੀਂ ਹਨ ਪਰ ਅਸਾਂ ਖੁੱਲ੍ਹ ਹੀ ਲੈ ਲਈ ਹੁਣ ਲੋਕ ਦਿਖਾਵੇ ਵਾਲੇ ਪਾਸੇ ਹੋ ਤੁਰੇ ਹਾਂ। ਚਾਰ ਚਾਰ ਕ੍ਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦੇ ਫੁੱਲਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨਾ ਇਹ ਵੀ ਕੋਈ ਦਿਆਨਤਦਾਰੀ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਜੱਥੇਦਾਰ ਗੁਰਦਿਆਲ ਸਿੰਘ ਅਜਨੋਹਾ ਜਦੋਂ ਅਕਾਲ ਤੱਖਤ ਦੇ ਜੱਥੇਦਾਰ ਸਨ ਉਹਨਾਂ ਕੋਲ ਰਾਂਚੀ ਦੇ ਗੁਰਸਿੱਖ ਸਰਦਾਰ ਫੁਲੇਲ ਸਿੰਘ ਆਏ ਤੇ ਕਹਿਣ ਲੱਗੇ ਕਿ ਮੇਰੀ ਇੱਛਾ ਹੈ ਕਿ ਮੈ ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ ਬਹੁਤ ਸੁੰਦਰ ਇਕ ਪਾਲਕੀ ਭੇਂਟ ਕਰਾਂ। ਬੇਬਾਕ ਜੱਥੇਦਾਰ ਗੁਰਦਿਆਲ ਸਿੰਘ ਅਜਨੋਹਾ ਕਹਿਣ ਲੱਗੇ ਕਿ, “ਸ੍ਰ. ਸਾਹਿਬ ਕੀ ਤੁਹਾਨੂੰ ਨਹੀਂ ਲਗਦਾ ਕਿ ਤੁਹਾਡੇ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਇੱਥੇ ਕੋਈ ਸਿਆਣਾ ਅਤੇ ਤੁਹਾਡੇ ਤੋਂ ਵੱਧ ਧਨਾਢ ਸਿੱਖ ਆਇਆ ਹੋਵੇਗਾ? ਜੇ ਕਰ ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ ਫਿਰ ਵੀ ਪਾਲਕੀ ਨਹੀਂ ਹੈ ਤਾਂ ਇਹ ਸਮਝਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ ਕਿ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ? ਇਸ ਦੇ ਬਾਅਦ ਜੱਥੇਦਾਰ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਇਸ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੇ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਤਸੱਲੀ ਕਰਵਾ ਦਿੱਤੀ। ਅੱਜ ਤਕ ਕਦੇ ਵੀ ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ ਵਿੱਚ ਪਾਲਕੀ ਨਹੀਂ ਹੋਈ ਬਲ ਕਿ ਮੰਜੀ ਸਾਹਿਬ ‘ਤੇ ਹੀ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਪੰਥਕ ਏਕਤਾ ਤੇ ਸਿੱਖ ਸਿਧਾਂਤ ਲਈ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਕਿ ਅਰਦਾਸ ਵਿਚ ਇਕਸਾਰਤਾ ਰੱਖੀ ਜਾਏ। ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਅਰਦਾਸ ਦੇ ਬੋਲ ਹਨ– ਅਰਦਾਸ ਦੇ ਅਖੀਰ ਵਿਚ ਹੇ ਨਿਮਾਣਿਆਂ ਦੇ ਮਾਣ ਨਿਤਾਣਿਆਂ ਨਿਓਟਿਆਂ ਦੀ ਓਟ ਸੱਚੇ ਪਿਤਾ ਵਾਹਿਗੁਰੂ ਜੀ ਆਪ ਦੇ ਹਜ਼ੂਰ ਅਰਦਾਸ ਬੇਨਤੀ ਪਰ ਅੱਜ ਸਾਂਝਾ ਉਪਦੇਸ਼ ਛੱਡ ਕੇ ਆਪੋ ਮਰਜ਼ੀ ਅਨੁਸਾਰ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਜਾਂ ਸਥਾਨਿਕ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਜਿਸ ਦੇ ਨਾਂ ‘ਤੇ ਬਣੇ ਹਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਅੱਗੇ ਅਰਦਾਸ ਕਰਦੇ ਹਾਂ। ਸਭ ਡੇਰੇ ਵਾਲੇ ਆਪੋ ਆਪਣੇ ਮਰ ਚੁੱਕੇ ਬਾਬਿਆਂ ਦੇ ਨਾਂ ਲ਼ੈਂਦੇ ਹਨ। ਮੇਰਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਥੋੜੀ ਜੇਹੀ ਖੁਲ੍ਹ ਨਾਲ ਸਿਧਾਂਤਕ ਬਖੇੜਾ ਖੜਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਤੇ ਪੰਥਕ ਏਕਤਾ ਨੂੰ ਖੋਰਾ ਲਗਦਾ ਹੈ। ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਡੇਰਿਆਂ ਵਲੋਂ ਮਰ ਚੁੱਕੇ ਸਾਧਾਂ ਦੀਆਂ ਬਰਸੀਆਂ ਮਨਾਉਣ ਦਾ ਰੁਝਾਨ ਪੈਦਾ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ ਪਰ ਬਾਬਾ ਬੰਦਾ ਸਿੰਘ ਬਹਾਦਰ ਵਰਗੇ ਲਾਸਾਨੀ ਸ਼ਹੀਦ ਨੂੰ ਕਦੇ ਵੀ ਇਨ੍ਹਾਂ ਡੇਰਿਆ ਵਿਚ ਕੋਈ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ। ਬਰਸੀਆਂ ਦਾ ਸਿੱਖੀ ਸਿਧਾਂਤ ਨਾਲ ਕੋਈ ਲੈਣ ਦੇਣ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਐ ਪੰਥ ਖਾਲਸਾ ਹੋਸ਼ ਮੇਂ ਆ, ਔਰ ਨਬਜ਼ ਪਹਿਚਾਨ ਜ਼ਮਾਨੇ ਦੀ, ਯਾਂ ਹਰ ਕੋਈ ਅਪਨੇ ਦਾਓ ਪੇ ਹੈ, ਸੱਚ ਬਾਤ ਕਹੂੰ ਸਮਝਾਨੇ ਕੀ। ਅਬ ਜੋਸ਼ਿ ਪੰਥ ਖ਼ਾਮੋਸ਼ ਨ ਰਹ, ਗੈਰੋਂ ਨੇ ਤੇਰਾ ਘਰ ਲੂਟ ਲੀਆ, ਇਨ ਲੰਪਟ ਚੋਰ ਲੁਟੇਰੋਂ ਕੋ ਤੁਝੇ ਗਰਜ਼ ਹੈ ਸਬਕ ਸਿਖਾਨੇ ਕੀ। ਪਿੰ੍ਰ. ਹਰਭਜਨ ਸਿੰਘ ਜੀ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਵਾਲੇ